Compilatiecorpus Historisch Nederlands 1.0 (CHN): narratieve teksten 1575-2000: holland_1772_vanalphen_1

<titel>
[Levensbericht van Jan Wagenaar]
De President opende de Vergadering met de volgende aenspraek
</titel>
WEL-EDELE HEEREN HOOGGEËERDE KONSTGENOOTEN
'Terwyl het my tot een onuitspreeklyk genoegen strekt dat ik al wederom het geluk mooge hebben van Uwe Wel-Edelheden alhier tot deeze onze Vergaadering in een zoo aanzienlyk getal opgekoomen te begroeten en te verwellekoomen en my tevens te verblyden over dien gewenschten welstand welken de goede God aan Uwe Wel-Edelheden alsnog schenkt en welken Hy in Zyne dierbaare gunste nog een reeks van veele jaaren wil bestendigen zoo kan ik echter niet ontveinzen myne zeer smertelyke aandoening over het verlies van onzen waarden Meedebroeder den Wel-Edelen Heere Jan Wagenaar wiens leevenslamp op den eersten dag der jongstverloopene Lentemaand is uitgebluscht
<titel>
[Levensbericht van Jan Wagenaar]
</titel>
'Wie Onzer zal niet steeds met een innig leetweezen gedenken aan dien droevigen dag op denwelken deezer aanzienlyke Maatschappy die zoo groote Man een haarer eerste sieraaden te vroeg helaas voor onze Maatschappy werd ontrukt Hoe moet niet het luisterryke Amsterdam die door de geheele Weereld beroemde Koopstad met ons treuren en zich in diepen rouw kleeden wegens het afsterven van deezen haaren Burger en Historieschryver die zyne Meede-Christenen niet alleen door zyn deugdzaam leeven en godvruchtigen wandel maar ook door zyne allezins stichtelyke Lessen over het Verhandelen der Heilige Schrift en andere de hemelsche leere en waare Geschiedenissen der Christelyke Kerke in de eerste eeuwe tot een onwederspreekelyk betoog der Waarheid van den Christelyken Godsdienst ophelderende Schriften trachtede voortelichten en die te gelyker tyd met eene noeste vlyt den zeer geringen oorsprong van die thans zoo magtige Stad als ook haaren voortgang en spoedigen aanwas tot den hoogsten top van glorie wanneer zy is geworden de verwondering van deeze en de voorbygegaane eeuwen uit de gedenkstukken der voorige tyden heeft opgespeurd en haaren tegenwoordigen toestand en groote voorrechten ten nutte der tegenwoordige en toekoomende Weereld met eene welversneedene penne te boek gebragt Ja hoe moet zich niet wegens dit zoo zielgrievend verlies getroffen vinden ons lieve Vaderland die heerlyke zetel van Vryheid in den Burgerstaat en in den Godsdienst het dierbaarste pand op welks ongeschondene behoudenis Wy alsnog Gode zy dank onder de getrouwe bescherming van s Lands wyze Vaderen onze hoogstgebiedende en Souveraine Overheid en van den Doorluchtigen Prins Erfstadhouder met blyde harten moogen stoffen en t welk verhoore de goede God myne ernstige bede onder diezelfde hooge bestiering en waakzaamheid alhier zal bewaard blyven tot aan het einde der Eeuwen Hoe moet zegge ik het gemis van onzen Jan Wagenaar het lieve Vaderland welks oudste en nieuwste Geschiedenissen Hy met eene onvermoeide naarstigheid uit de geloofwaardigste schriften en berichten heeft byëen versaameld en in een sierlyken zoetvloeijenden en door zyne netheid en klaarheid zeer aangenaamen styl aan ons meedegedeeld niet in eene bitterste droefheid dompelen
Dus betreuren dit zwaar verlies niet alleen het getrouwe Leyden en het aanzienlyke Amsterdam maar dit betreurt ook zelfs het gansche vryheidlievende Nederland daar ze in Hem missen een ieverigen Voorstander van hunne nutte letteröefeningen een deftigen Geschiedschryver een zuivere waarheid en alle Christelyke deugden oprecht beminnenden Burger
Twisteden oudstyds zeven Grieksche Steden over de eer van te zyn de wieg en bakermat van den oudsten en tevens voortreflyksten Dichter Homerus wiens heerlyke Dichtstukken ons alles wat schoon wat verachtelyk wat nuttig wat schaadelyk wat pryslyk wat schandelyk zy en dus de blanke deugd en zwarte ondeugd met een onnaavolgbaar dichtvuur afschilderen en aantoonen en waaruit ook alle de uitmuntendste Dichters van vroegere en laatere tyden al het schoone en verheevene der godlyke Dichtkonst als uit een altyd springende bron van leevend Poëtisch water gewoon zyn te haalen Zonder twist nu moogen twee aanzienlyke Hollandsche Steden zich beroemen op haaren grooten Wagenaar Het koopryke Amsterdam toch verheft zich te recht op dien voortreflyken Inboorling en Burger die ook haare lotgevallen met alle oprechtheid heeft beschreeven en het dwinglandyhaatende Leyden zal steeds aan Hem met dankbaaren lof gedenken daar zy s Mans naam onder de Leden van deeze binnen haare muuren opgerechte geleerde Maatschappy mag zien vermeld t welk aan haar geen geringen luister byzet
Was het oude Halicarnassus wel eerder de Hoofdstad van het niet onbekende Carien doch thans benevens veele andere schoone Steden van het aloude Griekenland in eene duistere vergeetelheid bedolven te recht grootsch op haaren Herodotus dien Vader der Geschiedschryveren Verheft zich alsnog het eertyds meerder dan wel in deeze dagen aanzienlyke Padua welker stichting veelen aan den Trojaanschen Antenor toeschryven op den vermaarden Historieschryver Titus Livius die zoo niet binnen haare muuren ten minsten in haare naabyheid en onder haar gebied werd gebooren en voor wien men aldaar in laatere dagen een kostbaar gedenkteeken heeft opgerecht Met geen minder recht mag zich dan nu verheffen het door haaren koophandel en wyze bestiering alom vermaarde en magtige Amsterdam binnen welker muuren de groote Wagenaar het eerste leevenslicht aanschouwde en ook nu zyn koud gebeente rust daar Hem de Achtbaare Regeering van die aanzienlyke Weereldstad als eenen van haare braafste en deugdzaamste Burgeren die zyne byzondere bekwaamheden en gestaadigen arbeid tot stichtelyk onderwys van zyne Meede-Christenen tot opbouwing der waarheid tot opheldering van de zuivere eenvoudigheid der Leere in de allereerste Christelyke Kerke tot bewys der waarheid van den Christelyken Godsdienst tot vermeerdering der glorie van zyne Geboortestad tot dienst van t vrije Vaderland gewoon was aanteleggen en dus al zyn verstand onvermoeide vlyt en uitmuntende kundigheden alleen ten algemeenen nutte te besteeden steeds met alle verëischte eerbied en minzaamheid behandeld en met eenige naar zyne verlangens geschikte eertitels en andere gepaste en voordeelige gunstbewyzen overlaaden heeft terwyl alle zyne naagelaatene Schriften en onder dezelven inzonderheid zyne voortreflyke Vaderlandsche Historie versierd met het edele schoon eener Historie naamlyk de oprechte waarheid en onopgesmukte eenvoudigheid opgesteld en beschreeven in eene zuivere Hollandsche taal en bevattende in LXXX boeken een juist aanëengeschaakeld verhaal der voornaamste gebeurtenissen en lotgevallen van dit ons gezeegende Vaderland seedert deszelfs allereerste en wegens de onkunde dier eeuwen in deeze Nederlanden allerduisterste beginzelen tot op de helft van deeze loopende Eeuw en dus genoegzaam tot op deezen tegenwoordigen tyd zynen onsterflyken naam het heerlykste Gedenkteeken ook zelfs reeds by s Mans leeven hebben opgerecht en zynen roem steeds zullen verëeuwigen tot aan het laatste Naageslacht t geen deeze zyne Schriften met geen mindere dankbaarheid en verwondering zal beschouwen dan Wy in ons gevoelen op het zien der doorwrochte Schriften dier groote Man-nen welken het wyze Griekenland het oude Rome ons vrije Nederland en andere oorden der beschaafde Weereld alwaar nu of ooit eenige achting voor waare geleerdheid en onbesmette deugd is gevonden immer hebben voortgebragt
Maar wat zal ik verder uitweiden in den welverdienden lof van deezen voortreflyken Man wiens deugden en begaafdheden naar waarde te pryzen myne zeer kleine bekwaamheden welker geringheid ik zelfs best gevoele verre te booven gaat en wiens naam alleen de laate Naakoomelingen aan het geluk deezer Eeuwe aan dewelke Hy tot een uitmuntend sieraad verstrekt met blydschap zullen doen gedenken daar dezelve tevens den roem van t scheepryke Amsterdam vergroot en aan die schoone Ystad een meerderen luister byzet
Laat Ons dan zeer waarde Konstgenooten met allen ernst betreuren het onherstelbaar verlies t welk door het afsterven van deezen grooten Man dit vrije Gemeenebest ons gezeegend Vaderland en nog in t byzonder deeze onze loflyke Maatschappy die zich thans met zyne gunst mogt vleijen helaas is overgekoomen Dit verlies is voor onze Maatschappy waarlyk zeer groot Wy weeten toch uit den mond van een onzer waardige Meedeleden den voortreflyken en zeer kundigen Heere Fontein s Mans byzonderen Boezemvriend wien Wy de eer hebben in deeze onze Vergaadering tegenwoordig te zien dat onze Jan Wagenaar eene niet gemeene achting en geneegenheid voor deeze onze Maatschappy had opgevat en het zich een eer reekenende Lid van deeze Maatschappy te zyn ook daarom had voorgenoomen tot vermeerdering van haar aanzien zoo veel de vermoogens van zyn zwaklyk lichaam t welk door zeer pynlyke toevallen van tyd tot tyd werd bezocht en afgemat en de beezigheden van zyn ampt zulks toelieten meedetewerken en dat Hy ook daartoe reeds deeze en geene ontwerpen welken Hy zoo Hem een langer leeftyd was vergund geworden meende naar verëisch uittewerken te beschaaven en in de noodige orde te brengen had gereed gemaakt gelyk Wy dan ten blyke van s Mans welmeenendheid en gunstige aandacht voor onze Maatschappy door de bezorging van den door zyne schoone dichtgaven zeer beroemden Heere Pieter Huisinga Bakker onzen veel geëerden Konstgenoot en Meedelid deezer Maatschappy Broeder van den overleeden Heer Wagenaar wien meede alhier tegenwoordig ik ook de eer heb deswegens te begroeten met de tusschenkoomste van den welgemelden Heer Fontein in Bloeimaand laatstleden ontvingen s Mans Verhandeling betiteld Toets van de Egtheid der Rijm-Chronyke die op den naam van Klaas Kolijn uitgegeven is welke die overleeden Heer kort voor zyn dood nog had in t net afgeschreeven met voorneemen om dezelve zoo als Hy aan den Heer Fontein en anderen had gezegd aan deeze Maatschappy te zenden en aan haar oordeel optedraagen waarin Hy door den dood is verhinderd geworden Deeze Verhandeling nu volgens s Mans begeerte aan onze Maatschappy gezonden voor welker bezorging wy den Heere Fontein en wel inzonderheid den Heere Huisinga Bakker hartelyken dank zeggen wordt heden ter tafel deezer Vergaadering opdat ze door Uwe Wel-Edelheden zoude beöordeeld worden gebragt
Nog een ander spreekend bewys van s Mans byzondere geneegenheid ter bevordering van den luister deezer Maatschappy hebben Uwe Wel-Edelheden daarin gezien dat wanneer men in onze Vergaadering van den 10 der Hooimaand van den jaare 1770 welke deeze groote nu zaalige Man met zyn byzyn verëerde op het agtste punt van den Brief van Beschryving tot die Vergaadering zijnde het uitdenken van Schikkingen tot het geven van pryzen aen hen welke over opgegeven onderwerpen de beste Verhandelingen zullen ingeleverd hebben met allen ernst raadpleegde en te gelyk besloot eene Commissie van negen Leden te benoemen tot het uitdenken van daartoe gepaste Schikkingen en het opmaaken van een Plan derzelven wylen zyn Wel-Edelheid als de eerste daartoe benoemde Gecommitteerde zich dien last geenzins heeft onttrokken maar in tegendeel denzelven met alle volvaardigheid op zich genoomen en de verdere gesaamlyke Gecommitteerden met zynen voorzigtigen raad en getrouwe hulpe bygestaan terwyl dan door der Gecommitteerden verëenigden arbeid deeze alstoen benoemde Commissie een zoo gelukkig gevolg heeft gehad dat Zy een Ontwerp van Schikkingen volgens welke onze Maetschappy naer enen prijs zal laten schryven vervaardigd en aan de Maandelyksche Vergaadering voorgedraagen heeft dewelke dan ook nu ter voldoening aan den verderen inhoud van het opgemelde Besluit het zelve Ontwerp gedrukt zynde in den Brief van Beschryving tot deeze tegenwoordige Vergaadering aan alle de Leden van onze Maatschappy heeft rond gezonden ten einde men het zelve naar den inhoud van het tweede punt van deezen Beschryvingsbrief heden in naadere overweeging neemen en tevens naa een gehouden ernstig onderzoek en de verëischte raadpleeging alle zoodaanige Schikkingen welken om naar eenen Prys te laaten schryven mogten noodig gevonden worden beraamen en vaststellen zoude
En waarlyk geen wonder dat deeze waardige Man naadat Hy de beezigheden van onze Vergaaderingen van naaby had beschouwd en sommige proeven van den arbeid eeniger onzer Leden die met een onvermoeide vlyt hunne pennen tot vermeerdering van den roem deezer loflyke Maatschappy en ten algemeenen nutte hebben gebruikt met zyn oordeelkundig oog doorloopen alvoorens dezelve proeven aan de geleerde Weereld door den druk werden meedegedeeld ook seedert dien tyd eene byzondere liefde en achting voor deeze onze loflyke Maatschappy opvattede en een gunstig voorneemen vormde om haare poogingen met de edelste vruchten van zyne doorkneede Letterkunde dewelke in alle de deelen der gestaadige letteröefeningen van deeze Maatschappy doorstraalde van tyd tot tyd te ondersteunen naardien Hem zoo iemand te recht bekend was het onwaardeerbaar voordeel t welk dit ons lieve Vaderland uit de gestaadige letteröefeningen van deeze Maatschappy konde trekken wanneer der Taal- Oudheid- en Historiekunde daardoor in veele opzigten een allezins ophelderend licht wordt aangebragt der schoone Poëzy een groote en luisterryke glans bygezet en der zoo noodige Welspreekendheid de haar toekoomende eer en hoogachting beweezen Dit toch hield de zoo schrandere Wagenaar voor eene zeekere zaak dat hoe zeer de arbeid van kundige en met een verheeven geest begaafde Mannen die zich met eene gestaadige naarstigheid binnen hunne stille Boekvertrekken in de beschaafde Weetenschappen oefenen en naaderhand volgens hunne volstrekte verpligting waarmeede zy aan het Menschdom verbonden zyn hunne vorderingen en ontdekkingen aan anderen om die daardoor te leeren getrouwlyk openleggen veel nuts tot vermeerdering der kennis van het Algemeen aanbrengt nochtans niets meerder tot bevordering der geleerdheid en uitbreiding van alle Weetenschappen meedewerkt dan wanneer verscheide wakkere en met zoodanigen geest bezielde Mannen met zulk een pryswaardig voorneemen zich verëenigen en op sommige bepaalde tyden te saamen vergaaderen ten einde elkanderen de treflyke vruchten van hunne vlyt oprechtlyk meedetedeelen en den anderen met hunnen onderlingen arbeid te ondersteunen gelyk ook hunne werken aan het oordeel van hunne Meedebroederen te onderwerpen volgens het zelve te beschaaven en te verbeeteren en eindelyk naa eene volkoomene goedkeuring de beste Verhandelingen aan de geleerde Weereld door den openbaaren druk toetezenden om dus met te minder moeite het bedoelde oogwit zynde het algemeene welzyn zoo van het tegenwoordige als van de toekoomende Geslachten te bereiken
Maar wat zal ik al meerder zeggen van onzen grooten Wagenaar wiens afsterven aan deeze Maatschappy welke nog veel goeds van Hem te wachten had een onherstelbaaren slag heeft toegebragt Hy toch was de vraagbaak voor allen die zich op de oefening der Nederlandsche Letterkunde trachten toeteleggen Hy was de Kroon van het luisterryke Amsterdam en is verre verheeven booven mynen ja booven allen lof Het zal dan opdat ik van deezen zoo grooten Man niet te min zegge best zyn hiervan aftescheiden met dit Grafschrift
<titel>
Hier rust het stoflijk deel des grooten WAGENAARS
s Mans uitgebreid Verstand schiep hem Verwonderaars
Zijn vlugge en schrandre ziel door werkzaamheid gedreeven
Heeft van haar glansrijk schoon het schittrendst blijk gegeeven
Hy schreef door Wijsheid zelve in t spoor van eer geleid
Voor Vaderland voor Stad voor Deugd voor Eeuwigheid
Nooit kan hem t fijnst vernuft dien grootschen roem betwisten
Maar schrik niet sterke Geest by was by stierf een Kristen
</titel>
welk voortreflyk en met een edelen zwier en onopgesmukte waarheid vervuld Grafschrift waardig om ter altoosduurende gedachtenis van den grooten Wagenaar met goude letteren op de zyn koud gebeente dekkende Grafzerk geplaatst te worden Wy verschuldigd zyn aan de verheevene dichtader van den zoetvloeijenden Dichter den Wel-Edelen Heere Jan de Kruyff onzen veel geëerden Meedebroeder wien alhier tegenwoordig ik de eer heb voor de aan my gedaane meededeeling van dit zonderling en openbaar bewys van zyne uitneemende en ongeveinsde hoogachting voor de heerlyke verdiensten van den beroemden Wagenaar by deezen openlyk myne waare dankzegging te betuigen
En wie kan zich verwonderen dat de met zoo uitmuntende denkbeelden en doorkneede kennis begaafde Wagenaar in die gedachten stond dat de verëenigde letteröefeningen eener Maatschappy van geleerde en braave Mannen het meeste tot vermeerdering der algemeene kunde in allerleije Weetenschappen konnen toebrengen daar zulks ook reeds van oude tyden af is geweest het begrip der grootste Mannen die in het wyze Griekenland en het magtige Rome ooit het daglicht hebben aanschouwd waarom dan meede de beroemdste Geleerden van laatere eeuwen deeze door de ondervondene uitneemende nuttigheden gestaafde gedachten meerder en meerder hebben gekoesterd en opgekweekt
Dit doelwit toch gaf de geboorte aan die vermaarde Wysheidsschool welke de onvergelykelyke Plato die groote leerling van den grooten Socrates dien Prins der oude Wysgeeren die van Hem welken men voor den Wysten der Stervelingen hield al het kostelykste en verheevenste hunner beste Zeedenleer ontleenden in een niet onaangenaam oord ontrent de poorten van het glorieryke Athene de geleerde zeetel der beschaafde Weetenschappen en de zoogvrouw der nutte Konsten stichtte Deeze School toch was niet anders dan eene Vergaadering der geleerdste en bekwaamste Wysgeeren van dien tyd welken aldaar over verscheide en wel over de moeilykste en diepzinnigste stukken der Wysbegeerte en Zeedenkunde onderling spraken elkanderen onderrichteden en hunne ontdekkingen en bevindingen aan het kundig onderzoek en schrander oordeel van hunne geleerde Medgezellen onderwierpen
Naar deezes voorbeeld stichtte ook een gelyke Wysheidsschool de voortreflyke Wysgeer en beroemdste Reedenaar welken het zoo grootsche en de geheele Weereld gebiedende Rome ooit heeft gezien de groote M Tullius Cicero over wiens diepe wysheid en doordringende welspreekendheid alle eeuwen met eene zoodaanige verwondering zyn aangedaan dat de roemryke vermelding van zynen naam niet dan met het menschelyk geslacht een einde konne neemen Deeze edele Romein liet zyne aangenaame Landhoeve in de naabyheid van zyne Vaderstad geleegen bekwaamen tot een stille Vergaaderplaats van zyne geleerdheidminnende Vrienden om zich aldaar met hen op het loflyk voetspoor van den grooten Plato in de zielverlustigende Weetenschappen te oefenen en hunne onderlinge kunde ten algemeenen nutte aanteleggen gelyk dan ook uit deeze Schoole welker gedachtenis s Mans vrygemaakte slaaf Laurea Tullius met een zeer fraay Dichtstukje heeft verëeuwigd eenigen zyner zeedenkundige schriften die allen waaren Geleerden tot op deezen dag nog tot eene gestaadige verwondering strekken en ook wegens derzelver voortreflykheid de tyden wel zullen verduuren zyn voortgekoomen
Ook zyn aan dat zelfde grondbeginzel haaren oorsprong verschuldigd alle die zoo beroemde Maatschappijen der Weetenschappen welken men naadat de Beschaafde Studien haare door de woeste onkunde der duistere eeuwen verloorene achting hadden wedergekreegen alstoen eerst in Italie vervolgens in Frankryk en naaderhand ook in Engeland Duitschland Deenmarken Zweeden Rusland en elders heeft ingesteld met dat heilzaam gevolg dat de fraaije Konsten en alle edele Weetenschappen door de onvermoeide vlyt der Geleerden tot dien luisterryken trap van aanzien thans zyn opgeklommen welken men voor twee eeuwen niet had konnen denken ooit te zullen worden bereikt zoodat het geheele Menschdom dagelyks uit die ongelooflyke vorderingen der Geleerden een onwaardeerbaar nut trekt
Wat wonder dan dat ook deeze roemwaardige zucht om geleerde Maatschappijen te stichten zich in het vrydenkend hart van den braaven Nederlander steeds bezield met eenen hoogen eerbied voor waare Geleerdheid en altyd ieverig om het welzyn van het Menschdom te bevorderen en zyn geluk te vermeerderen heeft gevestigd zoodat men seedert weinige jaaren in den kleinen omtrek van dit vrije Gemeenebest verscheide Genootschappen allen strekkende ter vermeerdering van de kennis in allerleije Weetenschappen heeft zien gebooren worden Van alle deeze Maatschappijen kan ons lieve Vaderland zich zeer veel goeds belooven inzonderheid voor de volgende Geslachten welken dus geleegenheid zullen hebben om op de vorderingen van deeze eeuw welken aan de Weereld door de geduurige zorg der in Maatschappijen verëenigde Geleerden worden meedegedeeld hunnen verderen arbeid te bouwen en hunne kunde op een veel gemaklyker wyze dan hunne Voorvaders te vermeerderen en uittebreiden
De groote nuttigheid der Geleerde Maatschappijen in t breede aantetoonen waartoe my een groot veld openstaat zoude men nu van my konnen verwachten maar alzoo ik vreeze de noodige beezigheden van deezen dag met wydloopiger te zyn merklyk te zullen verhinderen zal ik zulks verder met stilzwygen voorby gaan en het zelve thans aan Uwe kundige beschouwing overlaaten en nu nog maar met één woord spreeken van deeze onze loflyke Maatschappy dewelke met haaren gestaadigen arbeid niets dan alleen de bevordering der studien inzonderheid onder onze Nederlanders en overzulks het welzyn van het algemeen voornaamlyk van onzen Vaderlander bedoelt gelyk zy deswegens ook in iever voor geene der andere Maatschappijen behoeft te wyken waarvan een duidelykst kenmerk is het zoo grootsche voorwerp t welk zy voorneemens is met onderlinge hulp ter uitvoer te brengen en naar t welk alle de geleerde Taalöefenaars hunne oogen reeds hebben gewend te weeten Het vervaardigen van een Algemeen Omschryvend Woordenboek der Nederlandsche Taal
Van dit Ontwerp is aan alle de Leden deezer Maatschappy bereids voor eenigen tyd een Beredeneerd Plan gezonden t welk naa-derhand van nog eenige Byvoegzels en Aanmerkingen op het zelfde Plan is gevolgd geworden
Uwe Wel- Edelheden allen zullen uit het een en ander deezer Stukken reeds gezien hebben hoe veel de Maatschappy nu al is verschuldigd aan den getrouwen iever van onze zoo waarde Meedebroederen en Konstgenooten de Wel- Edele Heeren Kreet van Lelyveld Tollius Kluit Hinlópen Alewyn de Vos van Steenwyk Bruining van den Bosch Rossyn Scheidius Bondam Valckenaer vanden Berg Arntzenius en Te Water zoo in het ontwerpen en vervaardigen van dit Beredeneerd Plan als in het meededeelen van hunne Byvoegzels en Aanmerkingen op het zelve Plan door welk alles dit moeilyk doch voortreflyk Werk waarvan het eerste Voorstel door den taalkundigen Heer vanden Berg bereids voor eenigen tyd aan deeze Maatschappy is gedaan dan nu een groot licht heeft gekreegen dewyl ons de wyze op welke hetzelve met de gewenschte vrucht zal konnen volbragt worden is aangeweezen Ik noem dan des met allen lof en schuldige verpligting de naamen van alle deeze Wel-Edele Heeren die zich met eene onvermoeide vlyt beïeverd hebben om der Maatschappy met hunne taalminnende bekwaamheden en achtingwaardige kundigheden voortelichten en ik bedank Hunne Wel-Edelheden uit naam onzer gansche loflyke Maatschappy voor de onwaardeerbaare diensten door hunnen schranderen arbeid der Maatschappy in deeze schoone stukken beweezen terwyl ik het welzyn en den bloei deezer Maatschappy aan hunne getrouwe zorg verder beveele hunne zoo nuttige hulp in het uitvoeren en volmaaken van dit grootsch ontwerp verzoeke en by deezen alle de Leden van deeze loflyke Maatschappy noodige om met verëende krachten de handen aan t werk te slaan opdat deeze groote doch tevens nutte en noodzaaklyke onderneeming waaruit de volgende leeftyden aanmerklyke voordeelen zullen konnen trekken en dewelken daarom ook altyd met eene recht dankbaare erkentenis zullen gedenken aan die Heeren welken tot het vervaardigen van een zoodaanig naar waarde nooit genoeg te schatten Woordenboek hunne noeste vlyt hebben besteed eens een gewenscht einde mooge bekoomen
Ik zal my niet ophouden met aan Uwe Wel-Edelheden het nuttige en het noodzaaklyke van zulk een Woordenboek te betoogen of de schoone gevolgen van dit aan Uwe Wel-Edelheden meedegedeeld zoo treflyk Ontwerp voortedraagen dit toch is reeds door de welversneedene pennen der zeer bekwaame en geleerde Opstelleren van dit grootsch Ontwerp met zoo veel klaarheids en juistheids aangetoond dat ik my volstrekt buiten staat bevinde daarby ietwes tot meerdere opheldering of sterkere aanmoediging te voegen
Des zal ik Wel-Edele Heeren en veel Geachte Konstgenooten nu alleen de vryheid neemen van aan Uwe Wel-Edelheden in bedenking te geeven of het niet zal noodig zyn en daarom by onze overweegingen op het eerste punt van den Brief van Beschryving tot deeze onze tegenwoordige Vergaadering t welk van dit Berede-neerd Plan en de Aanmerkingen en Byvoegzels op het zelve gewaagt ook niet zal behooren te worden vastgesteld om eene Commissie te benoemen door dewelke dit Beredeneerd Plan en de daarop gevolgde Byvoegzels en Aanmerkingen naader zouden worden beproefd en onderzocht en vervolgens daaruit een verkort doch wel geschikt en geregeld Ontwerp van zulk een Algemeen Omschryvend Woordenboek der Nederlandsche Taal gemaakt en om dan vervolgens dat verkort Ontwerp by zoodaanige Verhandelingen welken naa de bekoomene goedkeuring der Maatschappy in het volgende Derde Deel der Werken van deeze Maatschappy zullen worden geplaatst te voegen en op die wyze der geleerde Nederlandsche Weereld meedetedeelen En met deeze myne bedenking heb ik dit oogmerk om niet alleen voor de Weereld welke de kennis onzer Nederlandsche taal mogte ter harte neemen een proeve van den kundigen iever en gestaadige werkzaamheid van deeze onze loflyke Maatschappy ten nutte van ons lieve Vaderland openteleggen maar om ook tevens allen en een iegelyk die schoon geen Leden der Maatschappy zynde lust en geneegenheid mogte hebben om met Ons aan dit grootsche Onderwerp de bereidwillige hand te leenen en ter volkoomene uitvoering van zulk een Woordenboek meedetewerken en ook op die wyze het Algemeen een onwaardeerbaar nut te helpen aanbrengen tot het leenen van zynen dienst en arbeid uittelokken en aantespooren met belofte van zulks openlyk met eene dankbaare melding van zynen naam te zullen erkennen terwyl ik echter meene dat men in het Voorbericht t geen voor het nu reeds ter drukpersse zynde Tweede Deel van de Werken deezer Maatschappy zal worden geplaatst eenig gewag van dit voorgenoomen Ontwerp van een zoodaanig Woordenboek zoude behooren te maaken en tevens te berichten dat hetzelve Ontwerp in het naastvolgende Deel der Werken zoude worden ingelyfd
Deeze zyn nochtans Wel-Edele en zeer Geleerde Heeren alleenlyk op dit punt myne bedenkingen dewelken ik ter deezer geleegenheid als myn byzonder begrip aan Uwe Wel-Edelheden opdissche en zal ik inmiddels met vermaak en genoegen verwachten wat Uwe Wel-Edelheden hierontrent naa eene ernstige en rype overweeging zullen goedvinden vasttestellen en te bepaalen en terwyl ik dit verwachte zal ik nu opdat Wy tot die beezigheden waartoe dit uur Ons roept moogen overgaan deeze myne aanspraak besluiten met het gewoone verzoek aan den Heer Secretaris om alle de Handelingen van het geene seedert onze gewoone Jaarlyksche Vergaadering van den veertienden der Hooimaand van het voorleeden jaar in alle de Vergaaderingen van deeze Maatschappy is voorgevallen te willen voorleezen ten einde aan Uwe Wel-Edelheden dus niets van al het by ons verrichtte worde onthouden'
Den President werd verzocht deze aenspraek in geschrifte aen den Sekretaris te behandigen om in de Handelingen van dezen dag te worden gedrukt welk verzoek door denzelven werd toegestemd