Compilatiecorpus Historisch Nederlands 1.0 (CHN): narratieve teksten 1575-2000: holland_1904_vanbooven_1

<titel>
Tropenwee
I
</titel>
NA Las Palmas was het iederen dag warmer geworden s morgens tegen tien uur begon de zon al feller te branden Onder het zeildoek over het promenadedek gespannen leek het alsof de hitte er hangen bleef ondanks de snelle vaart en een heete wind uit het Zuid-Oosten
Het licht van de zon geleek een aangewakkerd vuur de hemel strakte witachtig ontgloeid rondomme te allen kant vonkte de wijde wijde zee Lange bruinachtige strepen van kolenwalm achter zich uitrekkende gleden soms heel in de verte andere stoombooten traag voorbij
Alle passagiers hadden nu witte kleederen aan er werd geen schijf of ring geworpen niemand wandelde meer of keek naar de zee volkomen glad en onbewogen Talrijke scholen vliegende visschen zweefden verscheidene seconden lang dicht over het water woelige dolfijnen hupten een heel eind uit het zeevlak als zij terugvielen schuimde het water van de krachtige rukken hunner plompe lijven waarover buigzame schitterende harnassen getogen schenen Tegen twaalf werd de hitte ondraaglijk velen kwamen niet aan tafel enkelen trokken boosaardig vloekend of verbijsterd starend door de gangen onder in het schip waar het donkerder was en waar het licht niet kwellen kon het vreeslijke zonlicht dat tot radeloosheid tergde dat niet op de dingen scheen maar er onverbiddelijk doorheen joeg
Sierra Leona en Monrovia waren gepasseerd Sierra Leona met de hooge palmbegroeide bergen was hem s morgens heel vroeg als een gelukkig droomgezicht verschenen Langzaam doemde de hoofdstad op te midden van groene tuinen gelijk terrassen Palmen als zonneschermen negen boven de witte daken der lage verandah-omvangen huizen uit overal wuifden de groote bladeren der bananas en er waren ook talrijke boomen waaraan groene vruchten hingen Honderden negers zwierven schreeuwend in bootjes om het schip zij hadden voddige kleurige jasjes aan en waren langs touwen met groot misbaar tegen de boot opgeklommen aanprijzend hunne waren sinaasappels bananas malollen mangos snuisterijen fetichen en hunne vaartuigjes waarmede zij de passagiers naar land wilden brengen
Jules was aan wal gegaan hij had er gewandeld langs een stijgenden weg aan weerskanten acacias en bananas daaronder hutten en kraampjes waarin negers en altijd lachende negervrouwen hunne vruchten gebakjes en koekjes en meerdere zoetigheid verkochten en hij was in zeer nauwe geheel verlaten straatjes geweest meestal ongeplaveid hij liep er op kalen rotsgrond of over zeer puntige keitjes zooals hij die ook in Las Palmas had gezien En heel geheimzinnig had een wonderlijke beklemdheid hem bevangen toen hij een oogenblik op de helling stil stond in een straatje dat uitzag op een tuin waarvoor een lage roodachtig geel gepleisterde muur Boven dien muur uit zag hij zeer nabij de reusachtige zeer breede lichtgroene bladeren van bananas waaronder de kolossale vruchten die begonnen te gelen al Bij een ijzeren hek niet veraf groeiden een tweetal stekelige agaven achter hem stond een huis van steen dat hooger dan de andere houten gebouwen was de blinden waren gesloten de deur stond aan maar het scheen toch ganschelijk verlaten Alles was zóó hel van zon verlicht dat de dingen er gedeeltelijk door vernietigd schenen Hij kon niet lang kijken naar al dit nieuwe telkens voelde hij neiging zijne oogen half te sluiten
Hoewel alles daar eenzaam was stoorde een heftig ge-druisch van krekels en andere insecten de stilte en dit gesuizel was zóó één met het overstelpende licht dat het hem benauwd had En van een vage onrust bevangen om die schriklijke fel lichte druischende eenzaamheid was hij de straatjes weer teruggewandeld naar den grooten hoofdweg met de acacias die tot aan het water daalde Terwijl hij zich naar de boot liet roeien gleed een ander groot stoomschip de baai binnen wat later vielen daarvan dof ratelend de ankers
Jules lag wakker in zijn kooi
Het was nog heel vroeg in den morgen zijn reisgenoot lag zwaar ademend te slapen boven op het dek hoorde hij matrozen schrobben en spoelen het water liep met klaterende geluidjes langs de planken en door de gaten weg
Den volgenden dag zou het Neptunusfeest gevierd worden als de 'Léopoldville' de evenachtslijn overging Er was een commissie samengesteld die tot taak had het avondfeest te regelen dat na het diner op het promenadedek zou worden gegeven Een collecte zou er gehouden worden waarvan de opbrengst dienen moest als bijdrage in de kosten van een op Gran Canaria te bouwen sanatorium waar zieken die uit de tropen naar huis terug gingen zouden worden verpleegd Jules en nog twee anderen hadden aangeboden programmas te teekenen die bij opbod moesten verkocht Op zijn rug liggend turend naar de witgeverfde stalen zoldering van zijn kooi waarop door een kier in de gordijntjes voor het patrijspoortje nauw bespeurbaar de uitkaatsing trilde van de zon in het water bedacht hij wát te teekenen
In zijn verbeelding ordende en schikte hij tot hij meende een goed ontwerp te hebben gevonden en hij was nu zoo verlangend om dadelijk te beginnen dat hij naar zijn schetsboek tastte in een jas die naast de kooi hing Nu schikte hij de kussens zoo dat hij half zittend half liggend kon schetsen Het ging niet zoo gemakkelijk hij deed telkens nieuwe pogingen Intusschen vergingen de uren onder het gestadige trillen en doffe dreunen der machines Hij bleef kalm doorwerken ook toen de bel luidde voor de koffie totdat hij iets naar zijn zin gemaakt had toen kleedde hij zich om nog op tijd voor het ontbijt te zijn
Dit was de warmste dag van de reis
De 'Léopoldville' scheen door een witgloeiende hel te varen Jules en nog een drietal anderen waren de eenigen die het nog gedurfd hadden op het promenadedek te klimmen
Hij was dicht bij de verschansing gaan zitten en keek nadat hij de schets van het programma had afgemaakt slaperig van de hitte uit over het water
De boot voer door de golf van Guinea eenzaam in volle zee Telkens en telkens weer had Jules zijne oogen wat gesloten om beter te kunnen zien want hoewel hij in de schaduw van de linnen overdekking zat kaatste de volmaakt gladde zee het witte hemellicht weer opwaarts er was aan die overstelping niet te ontkomen Turend naar den strakken horizont begon hij te denken aan de zeevaarders uit oude tijden die het gedurfd hadden om langs Afrikas Westkust varend door deze gruwelijke hitte van de tropen te gaan En terwijl bange visioenen opdoemden van de angsten der bijgeloovige schepelingen gingen zonder dat hij het wilde zijne oogen geheel dicht het schetsboek gleed van zijne knieën en het potlood rolde langzaam een eindje weg totdat het in een naad van het dek bleef liggen
Rondom rustten de drie mannen achterover in de stoelen twee hunner lazen boeken de derde snurkte zijne armen hingen langs den stoel neer op het dek
Jules werd gewekt voor hem stond de Italiaansche ingenieur die ook een programma had geteekend naast den ingenieur ontwaarde hij den kapitein en den administrateur van het schip
'Morgen voor twaalf passeeren wij de linie' zeide de kapitein en hij vraagde terwijl een leuk lachje in zijn bruin gezicht aan verholen spotternij deed denken
'Zijt gij de linie al eens meer overgetrokken'
'Nog nooit' antwoordde Jules slaperig opstaand om zijn schetsboek en het weggerolde potlood op te rapen
'Purser schrijf op zijn naam nog een liefhebber voor den doop' hervatte de kapitein 'Wees niet ongerust gij zijt met uw veertigen morgen en Neptunus komt met zijne echtgenoote zelf aan boord'
De kapitein en purser gingen dan heen maar de Italiaansche ingenieur bleef Hij had zijn teekenboek bij zich en liet de krabbels van programmas zien die hij gemaakt had in het geheel een viertal Jules vond ze veel mooier dan de zijne dit werk zou zeker het meeste opbrengen
De ingenieur die drie malen diep in de binnenlanden was geweest vertelde van zijn reizen
De tijd verging De hitte meerderde geleidelijk naarmate de zonne hooger steeg Zij wandelden langzaam het promenadedek wat op en neer leunden tegen de verschansing en keken uit over de zee
Het water vonkte aan allen kant de zee gaf geen koelte meer de wind waaide een gloed als van heet ijzer naar hen toe Soms kwamen van uit de machine-kamer zwoele olieachtige geuren die zich wel vermengden met andere walmen uit de keuken waar vleesch geroosterd werd Omdat de lunch spoedig zou beginnen daalden zij de smalle trap af naar het buffet vlak bij het groote salon boven de eetzaal Zij ontmoetten niemand de boot leek verlaten alleen van het dek der tweede klasse klonk soms luid gelach Zij dronken een cocktail in de rookkamer waarvan beide deuren open stonden zoodat een voortdurende beweging in de heete lucht het rusten daar niet onbehaaglijk maakte
Aan tafel in de eetzaal kwamen er maar enkele passagiers bijna niemand had lust om te eten en nog altijd meerderde de hitte Jules voelde zich onwel na tafel de overgroote warmte begon hem nu ook te kwellen hij kroop daarom als de meeste anderen in zijn kooi en liet de heete tocht over zijn lichaam trekken Zoo bleef hij onbeweeglijk liggen luisterend naar het gestadige dreunen van de machtige beweegwerktuigen die voortwentelden om en om om en om
Hij was al zoo lang aan dat dagen lange doffe gedender gewend geraakt hij vond het prettig dikwijls om er naar te hooren en waar te nemen hoe het alles doordrong Hij had de gordijntjes voor het patrijspoortje geschoven om het gruwelijke licht dat daar buiten als iets vijandigs en moorddadigs bestond niet meer te zien de tocht deed ze op en neer wuiven terwijl de ringen voortdurend tegen het roedje kletterden Dit was toch een zonderling leven van volmaakte rust aan boord een loom afwachten van het groote en geheimzinnige dat welhaast komen ging en dat vervaarlijk van licht hitte en bedrijvigheid zou gaan bewegen Hoe klein en donker leek dan de herinnering aan de dingen thuis hoe dof en mat ver weg en half-vergeten De beelden waarden vagelijk en langzaam heen als peinzende gezichten En dan opeens was zijn geest weer rumoerig vervuld van het nieuwe en van de stralend lichtende groote verwachtingen Hij verbeeldde zich de aankomst binnen een paar dagen in Banana het opvaren van de rivier een dag lang tegen stroom op tot aan Mataddi hij zag het wijde breede water van de Congo-monding hij dacht aan de treinreis die misschien komen zou aan den tocht met kleine stoombooten op den boven-Congo dieper het binnenland in Verder ging zijn denken niet Hij beproefde nog even zich voor te stellen wat er komen kon werk op de factorijen bouwen van nieuwe nederzettingen maar hij kwam telkens weer voor een duistere leegte te staan een donkere ruimte en er was niets meer
Helder wakker hoorde hij alle eigenaardige scheepsgeluiden het gerammel met vaatwerk in de dienruimte bij de groote eetzaal een luid bevel of enkele woorden verhallend in den corridor deuren van hutten die niet op de haak vastgezet waren en soms met een slag door den tocht in het slot vielen geschuifel in de gangen over de dikke loopers voetstappen op het dek boven zijn hoofd geratel van ijzer als er asch buiten boord gewipt werd en soms het heldere tingen van de bel waarop de uren werden afgeslagen
Hij keek plotseling verwonderd naar de deur van de hut Een negermeisje stond daar een kind van een jaar of vijftien leek het Zij was een oogwenk voor de open cabine komen staan en gluurde nieuwsgierig naar binnen Hoe kwam dit negerkind aan boord Hij herinnerde zich dat de eenige vrouwelijke passagier de echtgenoote van een Belgisch staatsambtenaar met verlof dit meisje had meegenomen
Jules zag op zijn horloge dat het al laat in den middag was de hitte heerschte nog allergeweldigst en hij besloot naar de badkamers te gaan
Het water in het bad was lauw maar toch verkwikte het en de overgroote warmte kwelde niet meer zoo erg
Maar in de breede gang waarop de toegangen der cabines uitkwamen vond hij een vijftal passagiers languit achterover in vouwstoelen liggend Daar zat ook de Belgische dame met gesloten oogen een boek lag op haar schoot Zij geleek een bezwijmde Het negermeisje op een dekstoeltje vlak naast haar tuurde naar het licht dat onbevangen op het lage middenschip scheen waar deklast vastgesjord lag
Jules liet zich ook zijn vouwstoel in die gang brengen en uit vrees opnieuw door de hitte te worden bevangen bleef hij roerloos op zijn rug oogen dicht luisterend naar de scheepsgeluiden wachten tot de warmte minderen zou Soms keek hij even naar de deklasten grijs zeildoek-overdekte verhevenheden hel-witte gedrochtelijke monsters lagen ze te vlammen in de zon wanstaltige maskers die grijnzend gelukzalig van den zonnebrand het licht inzwelgden
Hij zag ook hoe het negermeisje bijna onophoudelijk naar buiten keek alsof hare donkere oogen niet genoeg hadden van die lichtoverstelping dan keek ze weer voor zich schikte haar witte schortje over haar roode jurk zij vouwde de dunne fijne vingers met de rose nagels en leek te peinzen of te droomen
En heel heel langzaam overkroop Jules een van oogenblik tot oogenblik zwellende angst voor een onbekende toekomst die misschien wel vol van akelige dingen zou kunnen zijn die zich nu nog achter vreemde en grillig beteekende voorhangen schuil hield maar zóó vlak bij toch dat het onmiddellijk achter die voorhangen scheen te leven Hoe meer hij keek naar het negerkind dat stil vergenoegd met hare starende oogen als in een geheimzinnige bevangenis het zengende licht van de tropenzon zat in te drinken hoe schriklijker hij zijn vrees voelde uitzetten voor die bedreigingen van een onzichtbare vijandigheid Maar hij vermande zich stond driftig op uit zijn stoel en begon in den corridor heen en weer te wandelen In zijn cabine dronk hij gretig een glas water en keek uit door het patrijspoortje Aan het licht op de gladde zee was het te zien dat de avond niet meer verre was ook scheen de warmte minder te zijn Hij keek op zijn horloge dat op vijf uur stond over een uur zou de zon ondergaan
Met het donker kwam ook de koelte en alle passagiers vóór het diner wandelden wat op het dek
Er scheen nieuw leven in de menschen gevaren de hitte was vergeten er werd als iederen avond geschertst en gelachen er zaten weer groepjes op het dek te praten en te drinken en de kapitein kwam met een groot nieuws Neptunus zou naar op te maken was uit verscheidene zeldzame en kenschetsende teekenen in de zee hoogstwaarschijnlijk nog dien zelfden avond aan boord komen De kapitein werd dadelijk in den grootsten kring genoodigd de anderen schoven bij en hij moest bizonderheden vertellen Maar hij wilde niets meer loslaten hij zeide vagelijk iets van het groote bad dat op het achterdek zou worden gebouwd van Neptunus knecht zijne echtgenoote en zijnen barbier De Italiaansche ingenieur die een geestig en geletterd man was vraagde schertsend terwijl hij kleine teugjes van zijn cocktail slikte

'Est ce quil viendra vraiment avec sa femme Cest incroyable Alors il doit avoir complètement changé de moeurs Hier soir dans ma cabine son beau-père est entré il ma demandé sil était vrai ainsi que différentes personnes le lui avaient assuré que Neptune trompe continuellement Amphitrite avec dautres femmes'
De Belgische ambtenaar met verlof merkte droogjes op
'Cest vrai il doit être joliment polisson ce Monsieur Neptune'

Een langdurig gelach volgde De kapitein verliet meesmuilend den kring hij moest zeide hij op de brug eens kijken gaan of er nog meer teekenen werden gegeven
Spoedig daarna klingelde de steward staande boven aan de trappen van de groote kajuit met de felle koperen bel het diner zou beginnen
In de ruime eetzaal helder verlicht door de electrische lampen stonden alle raampjes tegen elkander open en de frischheid van den nacht tochtte weldadig en verkoelend door die ruimte
Aan het dessert plotseling dreunde een kanonschot een schrikkelijk gestommel duurde even op het dek dan luidde de bel van den steward opnieuw het gelui kwam nader en nader het daalde de trap neer totdat de opperhofmeester in de deur van de eetzaal met ferme stem aankondigde
'Mevrouw Mijne Heeren Het schip is de linie gepasseerd en ik heb de eer en het genoegen u te melden dat zooeven Zijne Majesteit Neptunus Koning van de Zee met echtgenoote en gevolg aan boord gekomen is
De kapitein stond dadelijk op Met een kluchtig gebaar even stilte verzoekend hief hij zijn glas de kleine blauwe oogjes in het dikke gebruinde glimmende gezicht van het gezette Engelschmannetje leken guitig te blinken en koeltjes bedaard verzocht hij in zijn potsierlijk Fransch

'Mèddèm Mussieurs Je vous prepoze de sàlluer nòtre Roi Neptune et Mèddèm Reine avec three cheers et de boeaar a la saantéh de ses Mèjestées Three cheers for Neptune et Mèddèm Reine Hip-Hip-Hip-Hoerah'

Dit riepen ze gezamenlijk drie malen en bedaard nam de kapitein een paar slokjes uit zijn glas de anderen dronken ook
Met die drie hoerahs van alle passagiers was het feestplezier genoeglijk ontstaan het dessert werd gerekt aan sommige tafeltjes poften de champagnekurken er werden wat kopjes koffie meer dan gewoonlijk gedronken de bedienden presenteerden likeuren en kistjes met dure havannasigaren gingen rond totdat de eetzaal op het daarvoor vastgestelde uur ontruimd moest om negen uur zou de groote repetitie beginnen voor het feest van den volgenden avond
Jules liep na tafel wat op en neer over het dek hij hing langen tijd over de verschansing naar het vonken van de zee te turen voor aan den boeg waar het water schuimend in tweeën gedeeld werd door het roerloos voortglijdende schip Later keek hij even binnen de zaal om te luisteren naar het repeteeren Een groote zware kerel uit de tweede klasse zong met een schor geluid een Fransch lied een andere vreemdeling speelde op de viool de klanken knarsten als jammerlijke noodschreeuwen door de ruimte Een zeer magere kleine Belg met een bleek gezicht zong een tingeltangellied 'Bibi Lolo dans la capitale' Het manneke ontzaglijk met zich zelf tevreden stond in een zwierige brutale houding zijn linker duim in t linker armgat van zijn vest de andere hand steunend op de piano Opeens werd zijn stem heesch hij had zich overschreeuwd Hij verontschuldigde zich de hitte van dien dag had hem te veel aangetast hij ging toen t lied gedaan was moedeloos van de piano weg